به گزارش  خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام والمسلمین احمد مبلغی در دیدار جمعی از وکلا و قضات وزارت عدلیه افغانستان در قم گفت: باید با فعال کردن سه مکانیزم "نظریه پردازی فقهی"، "قاعده سازی فقهی و شناخت قواعد به صورت شبکه ای" و "کشف و فعال نمودن روح الشریعه" توانایی های درون نهفته فقه و ناگفته ها و ناشناخته های آن را در مصاف با حقوق فعال کنیم.

وی ادامه داد: فقه اسلامی, فقهی غنی است؛ فقهای شیعه و سنی در طول تاریخ  تلاش بسیار گسترده ای در جهت شناخت، معرفی، تحکیم و تثبیت آن انجام داده اند و این فقه امروز در اختیار ما قرار گرفته ؛ ولی در عین حال، فقه ابعادی بیشتر از آنچه نشان داده شده، دارد.

 استاد حوزه علمیه قم تاکید کرد:  با تقویت و توسعه این سه مهارت و مکانیزم، فقهی غنی تر، نیرومندتر و برجسته‌تر خواهیم داشت.

 * ضرورت دسته‌بندی و جزیی کردن بخش هایی از فقه

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی با بیان این که قواعد فقهی یعنی مجموعه های نظم یافته ای از احکام کلی که ذیل آنها موارد و اصناف بسیاری از احکام جزئی قرار می گیرد، گفت: درست است که کتاب های زیادی در زمینه قواعد فقهی تالیف شده، ولی آیا ما همه قاعده های فقهی را کشف کرده ایم؟! آیا ما بخش هایی از فقه که قابلیت فرمولیزه و دسته‌بندی شدن را دارند, منسجم کرده ایم ؟!

 *روح الشریعه ظرفیتی بزرگ، ولی فعال نشده 

وی با اشاره به این که در حقوق و تفسیر قوانین، به روح قوانین تمسک می شود، گفت: شریعت الهی که روح منسجم تر و منطقی تری در ورای مجموعه های آن وجود دارد، چرا نباید با مکانیزم روح الشریعه شناخته گردد!

وی افزود: وقتی قوانین بشری دارای روح می باشد، شریعت که کار خداوند حکیم و علیم است، قطعا درون آن، روح و معنا موج می زند و هر مجموعه ای از آن دارای روح و محتوایی است، ولی آیا ما مهارت و استفاده از روح ها ئ محتوای مجموعه احکام را فعال کرده ایم؟

رییس پژوهشگاه مطالعاتی تقریبی خاطرنشان کرد: درست است که گاهی برخی فقها اشاراتی به روح شریعت داشته اند، ولی چه زمانی ما روح شریعت را به عنوان مبنای استنباط و تفسیر حکم قرار داده ایم؟

وی ادامه داد: برای دستیابی به انعطاف، قدرت، جهت گیری ها و هدف گیری های فقه، باید با دنیای روح های نهفته در شریعت آشنا شویم، ما ندیده ایم در فقه  یا اصول، کسی روح شریعت را تعریف و راه دستیابی به آن، کارکردها و کارویژه ها و فایده های آن را تشریح کرده باشد؟

رییس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی اضافه کرد:  اگر امروز در دنیایی که تکیه بر روح قوانین دارد، ما بر روح شریعت تکیه می کردیم، در یک موضع قوی و نیرومند می توانستیم فقه را به مصاف حقوق ببریم و عرضه کنیم، اگر ما می توانستیم قواعد را به صورت گسترده شناسایی و ارتباط طولی و شبکه ای میان قواعد ایجاد کنیم، بسیار فعال تر ظاهر می شدیم .

 وی با اشاره به این‌که بصورت شکبه ای این قواعد را بررسی نکردیم گفت: امروز فقه باید به صورت یک مجموعه سیستماتیک، منسجم درآید، در دنیایی که امروز بر سیستماتیک بودن و نظریه پردازی و منسجم بودن تکیه می کند، فقه ما نباید صرفا به صورت احکامی منتشر و پخش شده رخ بنماید.

*نظریه فقهی عقلانیت تقنینی ایجاد می کند

رییس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس با اشاره به این که یکی دیگر از ظرفیت های فقه اسلامی که متاسفانه تعطیل شده است، نظریه پردازی در فقه است، گفت: فقه دو شاخه دارد: یکی استنباط حکم که آن را فعال کرده ایم و دیگری نظریه فقهی است.

وی ادامه داد: در عرصه حقوق، نظریات حقوقی خاستگاه و منطق برای قانونگذاری است؛ به گونه ای که نظریه عقلانیت تقنینی ایجاد می کند.

رییس پژوهشگاه مطالعات تقریبی یادآور شد: ما در فقه به نظریه فقهی نیاز داریم تا از رهگذر آن احکام الهی را بهتر بشناسیم و حوزه بندی های  احکام، جهت ها و جهت گیری ها و ارتباط مجموعه را با هم بهتر متوجه شویم و قانونگذاری بر پایه فقه را هوشمندانه تر شکل دهیم.

حجت‌الاسلام والمسلمین مبلغی در پاسخ به سوالی پیرامون فعالیت مرکز تحقیقات اسلامی مجلس گفت: این  مرکز لایحه و قوانینی که قرار است برای تصویب به مجلس شورای اسلامی برود، را با برگزاری حلقه های علمی متشکل از اساتید حوزه و دانشگاه از منظر فقه و حقوق مورد مطالعه قرار داده و نقایص آن را برطرف می کند.

بر اساس اعلام روابط عمومی مرکز تحقیقات اسلامی، وی ادامه داد: ما سعی داریم نظریه های کلان فقهی و یا خرده نظریه ها را مطرح کنیم تا بر اساس آن نظریه ها، با هوشمندی بیشتری به سراغ یک لایحه برویم و قطعا اگر این مرکز بتواند بر تجارب کاری خود بیفزاید به عنوان الگوی بسیار بزرگی در جهت فقهی سازی قوانین می تواند فعال شود.

رییس مرکز تحقیقات اسلامی همچنین در پایان به سوالات مدیران و قضات وزارت عدلیه افغانستان پیرامون مباحث فقهی، حقوقی، تقریبی پاسخ داد.